NIỀM TIN ĐẾN TỪ VỤ ÁN BẦU KIÊN

Chiềng Chạ

Bản án nghiêm khắc 30 năm tù đối với Bầu Kiên trong phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ án "Nguyễn Đức Kiên và đồng bọn với 4 tội danh, "Cụ thể, ông Kiên bị phạt 20 tháng tù về tội kinh doanh trái phép, 18 năm tù về tội cố ý làm trái, 6 năm 6 tháng tù về tội trốn thuế và 20 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản" đã xóa tan đi mọi đồn đoán liên quan đến những nghi vấn như tính nghiêm minh và nỗ lực của Nhà nước trong đấu tranh với tội phạm tham nhũng; đồng thời loại trừ luôn những dị nghị liên quan việc đấu đá nội bộ của trong Đảng, Nhà nước trước thềm Đại hội Khóa XII sắp tới. 

                           Nguyễn Đức Kiên tại Tòa 

Và cũng xin nói thêm đây là mức án tối đa đối với các tội danh dành cho bị cáo Nguyễn Đức Kiên. Nói như vậy cũng để thấy rằng, vụ án Bầu Kiên là điển hình nhất của sự nghiêm minh của trên hai khía cạnh: Thúc đẩy quá trình lành mạnh nền kinh tế và đảm bảo tính khách quan về quá trình tố tụng hình sự. 

1. Thúc đẩy quá trình lành mạnh hóa nền kinh tế. 

Mặc dù vụ án Bầu Kiên và đồng bọn không phải là vụ án liên quan các tội danh như kinh doanh trái phép, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trốn thuế hay cố ý làm trái song dư luận đặt nhiều kỳ vọng vào vụ án này. Nó sẽ là thước đo chuẩn mực nhất cho quyết tâm và những nỗ lực của Nhà nước trong việc làm sạch môi trường kinh doanh, làm lành mạnh hóa nền kinh tế - một nhân tố được xem là động lực cho nền kinh tế đi lên và đảm bảo công bằng, khách quan trong quá trình đầu tư. 

Việt Nam đang trong lộ trình vận động cộng đồng quốc tế công nhận mình là nền kinh tế thị trường đầy đủ (Hay nói cách khác, đó là nền kinh tế tự vận hành, phát triển theo đúng quy luật của thị trường, việc nhà nước chi phối hay tham gia vào quá trình đó được hạn định ở một giới hạn cho phép; việc tập trung những cơ hội kinh doanh, làm giàu bằng những hành vi phi pháp như Bầu Kiên sẽ ít nhiều tác động đến những nỗ lực của chính Nhà nước trong chứng minh những tiêu chí cụ thể theo quy chuẩn của cộng đồng quốc tế về nền kinh tế thị trường đầy đủ. 

Điều này đồng thời cũng là một tiêu chí quan trọng để thu hút đầu tư từ nước ngoài. Trong bối cảnh hiện tại, nền kinh tế Việt Nam đang cần những khoản vốn khổng lồ và những tiến bộ về KHKT - đây chính là những nguồn lực mà ngay bây giờ đây Việt Nam không thể nào huy động từ bên trong. Bản thân các nhà đầu tư nước ngoài cũng rất thận trọng trong quá trình chọn lựa đối tác, môi trường đầu tư. Họ sẽ không vào những môi trường mà tính cạnh tranh không được lành mạnh, cơ chế vận hành nền kinh tế bị đổ dồn vào một tập đoàn, một nhóm lợi ích cụ thể. Chắc chắn, dù không khảo sát cụ thể song việc Bầu Kiên bị bắt và phanh phui những hành vi bất chính trong làm ăn của Y và đồng bọn đã giảm thiểu ít nhiều niềm tin của họ đối với môi trường đầu tư tại Việt Nam. Và họ cũng chờ đợi xem Việt Nam sẽ làm gì, làm như thế nào đối với vụ án Bầu Kiên; niềm tin sẽ trở lại khi đó là một bản án nghiêm minh và đủ sức răn đe', điều ngược lại sẽ xảy ra. 

2. Đảm bảo tính khách quan về quá trình tố tụng hình sự. 

Chứng kiến toàn bộ quá trình xét xử của Tòa án đối với vụ án "Bầu Kiên và đồng bọn", sẽ không quá khó để đánh giá thái độ khai báo và nhận tội của Bầu Kiên và đồng bọn khi mà các chứng cứ, tài liệu được Cơ quan Điều tra đưa ra đều chống lại họ. Bầu Kiên liên tục có những động thái tự bào chữa cho chính mình theo hướng so sánh tội danh và đưa ra những hoạt động kinh tế tương tự mà không bị xử lý. Và cho tới khi phiên tòa sơ thẩm đến hồi kết, Chánh Tòa ra phán quyết cuối cùng về bản án thì: "Ông Nguyễn Đức Kiên hiện phủ nhận tất cả các cáo trạng trên, cho rằng bị oan và “cơ quan điều tra hình sự hóa quan hệ kinh tế. Bản thân ông Kiên từng cho rằng: "Tôi bị buộc tội bốn tội danh trong khi cá nhân tôi trong 20 tháng qua đã có nhiều đơn, nhiều lần trả lời bản cung cơ quan điều tra, tôi cho rằng tôi không có tội, tôi bị oan". Do vậy việc đề nghị mức án tối đa cho các tội danh của các bị cáo tại phiên tòa lại mang nhiều ý nghĩa trong việc thực hiện đúng trình tự tố tụng đã được luật hóa. 

Dù bản thân bị cáo đó là ai thì không có nghĩa thái độ khai báo, nhận tội trước tòa thiếu thành khẩn cũng giống với việc khai báo thành khẩn và có động thái hỗ trợ, phối hợp với Cơ quan Điều tra trong quá trình làm rõ các tội danh. Cho nên, sẽ không có gì là lạ khi "1. Về tội Cố ý làm trái, Hội đồng xét xử cho rằng chủ trương ủy thác cho 19 nhân viên gửi hơn 718 tỷ đồng vào Vietinbank (sau đó đã bị một trưởng phòng giao dịch của Vietinbank là bà Huỳnh Thị Huyền Như chiếm đoạt) và đầu tư mua cổ phiếu trên thị trường là “hoàn toàn sai”, do thực hiện nghiệp vụ gửi tiền “trước khi Luật các tổ chức tín dụng có hiệu lực”. 2. Hội đồng xét xử cũng bảo lưu quan điểm của Viện kiểm soát, cho rằng “ông Kiên chỉ đạo chuyển nhượng 20 triệu cổ phần đã thế chấp cho Công ty cổ phần thép Hòa Phát để chiếm đoạt 264 tỷ đồng (khoảng 13 triệu đôla). Do nhận định ông Kiên “không thành khẩn nhận tội”, Hội đồng đề nghị “có mức hình phạt nghiêm khắc”, và phạt thêm ông Kiên 100 triệu đồng. 3. Các tội kinh doanh trái phép và trốn thuế của ông Kiên có liên quan đến việc hoạt động kinh doanh vàng trên thị trường của ông này. Cụ thể, trong giai đoạn 2007-2012 ông Kiên thành lập sáu công ty để “kinh doanh tài chính và kinh doanh vàng trạng thái trái phép”, với số tiền lên tới hơn 21.490 tỷ đồng (một tỷ đôla).

Với thái độ của Bầu Kiên tại phiên Tuyên án, việc theo đuổi phiên tòa Phúc thẩm của y và gia đình là chuyện có thể xảy ra. Tuy nhiên, vượt qua những gì sẽ diễn ra ở tương lai, phiên tòa Sơ thẩm đã gia tăng niềm tin và dấy lên những dấu hiệu tích cực./.